Młodzi dorośli w kryzysie – jak odnaleźć siebie i swoje wartości
Wchodzenie w dorosłość to czas pełen wyzwań, ale też ogromnych możliwości. Odpowiedzialność za własne wybory może budzić niepokój i lęk – to zupełnie naturalne. Często boimy się popełnienia błędów, dlatego czasem wstrzymujemy się przed podejmowaniem nowych wyzwań.
Ten artykuł powstał z myślą o wszystkich, którzy szukają swojego miejsca w świecie i czują się zagubieni. Nie ma znaczenia, czy jesteś osobą wkraczającą w dorosłość, uczniem, studentem, osobą starszą, a może opiekunem młodej osoby, który chce ją wspierać – mam nadzieję, że ten tekst będzie dla Ciebie drogowskazem i wsparciem w odnalezieniu własnej drogi.
W tym artykule przyjrzymy się, skąd bierze się kryzys młodej dorosłości (kryzys ćwierćwiecza), jakie są jego objawy, jak można go rozumieć i co pomaga z niego wychodzić.
Kim są młodzi dorośli?
Psychologia rozwojowa od dawna podkreśla, że każdy etap życia ma swoje zadania. Erik H. Erikson, znany psycholog, pisał o tym w kontekście tzw. stadiów rozwoju psychospołecznego. Według niego młoda dorosłość przypada mniej więcej na 18-35 r.ż., to czas, w którym człowiek staje przed wyzwaniem:
👉 Intymność vs. izolacja – czyli umiejętność budowania bliskich, zdrowych więzi z innymi ludźmi, przy jednoczesnym zachowaniu własnej tożsamości.
Wiele osób w wieku 20–30 lat doświadcza kryzysów. Zderzają się ze światem, w którym mają podejmować „dorosłe” decyzje, a jednocześnie wciąż czują, że poszukują siebie.
Pamiętaj jednak, że to tylko jedna z propozycji naukowych, a granice wiekowe są umowne. Jeśli odnajdujesz się poza tym przedziałem, a doświadczasz podobnych wyzwań, wiedz, że każdy rozwija się w swoim tempie i na swój sposób. Rozwój nie dzieje się według zegarka.
Wyzwania, z którymi mierzą się młodzi dorośli w kryzysie ćwierćwiecza:
Młoda dorosłość to czas ogromnych zmian. Wyprowadzasz się z domu, czasem do innego miasta, zaczynasz studia albo pierwszą pracę, nagle musisz ogarniać życie samodzielnie – rachunki, zakupy, terminy… To naprawdę dużo i łatwo poczuć się przytłoczonym.
Ale wyzwania młodych dorosłych to nie tylko codzienność. To też moment, w którym naprawdę próbujesz się odnaleźć i zastanowić, co chcesz od życia. Każda historia jest inna, ale badania i doświadczenie psychologiczne pokazują, że w tym okresie życia często pojawiają się podobne trudności:
1. Presja i oczekiwania innych
Rodzice, znajomi, partnerzy potrafią budować narrację, że „w tym wieku powinieneś już…”. Młody dorosły często słyszy, że to czas, aby:
- znaleźć stabilną pracę,
- założyć rodzinę,
- kupić mieszkanie,
- wiedzieć dokładnie, kim chce się być ect.
Porównania do rówieśników bywają bardzo bolesne. Widzisz, że znajomy już się „ustatkował”, a w głowie rodzi się pytanie: „Dlaczego ja jeszcze nie?”.
Do tego dochodzą media społecznościowe – scrollujesz i widzisz same „idealne życia”: podróże, sukcesy, imprezy, piękne mieszkania. Łatwo pomyśleć: „Czemu ja jeszcze tego nie mam? Co ze mną nie tak?” .
Ale pamiętaj, że to, co widać na ekranie, to często wycinek, wyselekcjonowana wersja życia, a nie pełna historia!
2. Niepewność zawodowa
Praca to nie tylko źródło utrzymania, ale też ważny element tożsamości. Młodzi dorośli często zmagają się z pytaniami:
- „Czy wybrałem dobry kierunek studiów?”
- „Czy moja praca ma sens?”
- „Co, jeśli chcę zmienić branżę, ale boję się zaczynać od zera?”
Niepewność finansowa, pierwsze rozczarowania zawodowe czy niestabilne umowy mogą wzmacniać poczucie, że „nie ogarniam życia”.
3. Poszukiwanie tożsamości, sensu i wartości
W wieku 20–30 lat wiele osób zaczyna pytać o sens życia, swoje priorytety i wartości. To moment, w którym konfrontujemy się z pytaniem:
„Kim jestem/chcę być?”
„Czy żyję tak, jak naprawdę chcę – czy tylko spełniam oczekiwania innych?”
To może prowadzić do głębokiego kryzysu egzystencjalnego. Ale właśnie ten moment refleksji bywa punktem zwrotnym, który pozwala budować życie w zgodzie ze sobą.
4. Trudności w relacjach
Młodzi dorośli w kryzysie często zauważają, że ich relacje przechodzą transformację. Przyjaźnie ze szkoły mogą się rozluźniać, pojawia się presja związana z tworzeniem związków. Niektórzy czują się samotni, inni wchodzą w relacje oparte na lęku przed samotnością.
Pojawia się też wyzwanie w balansowaniu: „Jak być blisko z innymi, a jednocześnie nie zatracić siebie?”.
Młodzi dorośli w kryzysie uczą się więc nie tylko życia „na własną rękę”, ale też siebie – swoich wartości, pragnień i emocji. To właśnie ten etap pozwala zacząć budować życie, które naprawdę chcesz prowadzić. Jeśli w Twojej głowie pojawiają się pytania to wiedz, że refleksja nad sobą to już ogromny krok – świadomość swoich potrzeb i wartości to fundament do budowania życia zgodnego z tym, czego naprawdę pragniesz.
Kryzys nie oznacza porażki
Warto podkreślić: kryzys ćwierćwiecza nie jest chorobą ani dowodem na to, że ktoś „sobie nie radzi”. To naturalny etap, sygnał, że człowiek dojrzewa i szuka własnej drogi.
W psychologii często mówi się, że kryzys to także szansa – moment, w którym mamy możliwość głębszej refleksji i zmiany kierunku. To trochę jak stanięcie na rozdrożu: można iść starą, znaną drogą, ale można też zatrzymać się i zastanowić, czy nie ma ścieżki, która bardziej pasuje do nas.
Jak sobie pomóc w kryzysie młodej dorosłości?
1. Wartości – nasz kompas życiowy
W życiu kluczowe jest określenie własnych wartości. To one pełnią rolę naszego wewnętrznego kompasu – pozwalają odróżnić własną drogę od oczekiwań innych i ułatwiają podejmowanie decyzji w zgodzie ze sobą. Świadomość tego, co naprawdę cenimy, pomaga nie tylko w wyborach zawodowych czy edukacyjnych, ale także w relacjach, stylu życia i dbaniu o siebie.
Zastanów się: co jest dla Ciebie naprawdę ważne? Bliskość i relacje z innymi? Rozwój osobisty i nauka nowych umiejętności? Niezależność i wolność w podejmowaniu decyzji? A może zdrowie, równowaga emocjonalna i spokój ducha?
Wartości to coś więcej niż lista cech czy ideałów – to praktyczny przewodnik w codziennym życiu. Gdy podejmujesz decyzję, możesz zadać sobie pytanie: „Czy to jest zgodne z moimi wartościami?” Jeśli tak – idziesz w stronę swojego autentycznego życia. Jeśli nie – warto przemyśleć wybór lub poszukać kompromisu, który nie będzie sprzeczny z tym, kim naprawdę jesteś.
Określanie wartości może być też procesem odkrywania siebie. Niektóre wartości pojawiają się naturalnie, inne dopiero w trakcie życia, gdy doświadczamy trudności lub nowych sytuacji. Regularna refleksja nad tym, co dla nas ważne, pozwala zachować poczucie spójności, nawet w momentach niepewności i zmian.
👉Doświadczenie: „Lista wartości”
- Przygotuj kartkę lub notatnik i wypisz 20–30 słów, które przychodzą Ci na myśl, gdy myślisz o tym, co jest dla Ciebie ważne. Mogą to być np.: wolność, rodzina, przyjaźń, bezpieczeństwo, rozwój, pasja, zdrowie, uczciwość, empatia, kreatywność.
- Przejrzyj listę i wybierz 5–10 wartości, które czujesz najbardziej autentyczne i bliskie swojemu sercu.
- Zastanów się nad każdą wybraną wartością:
- Jak możesz ją realizować w codziennym życiu?
- Czy Twoje decyzje i działania są z nią zgodne?
- Od czasu do czasu wracaj do tej listy – Twoje wartości mogą ewoluować wraz z doświadczeniami i dorastaniem.
To ćwiczenie pomaga jasno określić, co jest dla Ciebie najważniejsze, i ułatwia podejmowanie decyzji zgodnych z Twoim wewnętrznym kompasem.
2. Kim chcę być? – tożsamość i wybory
Tożsamość to coś więcej niż wybór zawodu czy kierunku studiów. To pytania, które czasem krążą po głowie, gdy leżysz w łóżku i myślisz o przyszłości:
- „Jaką osobą chcę być?”
- „Z kim chcę spędzać czas?”
- „Co naprawdę jest dla mnie ważne?”
W młodej dorosłości często odczuwamy presję, żeby znać odpowiedzi na wszystkie pytania od razu. Jednak prawda jest taka, że nikt nie ma pełnej instrukcji na życie. Każda decyzja – nawet najmniejsza – pomaga Ci odkrywać siebie. Czasem popełniasz błędy, czasem coś Ci nie wychodzi, ale to wszystko uczy Cię, kim jesteś i kim chcesz się stawać.
Nie musisz znać całego planu życia. Wystarczy, że będziesz obserwować siebie, swoje reakcje, uczucia i wybory. One krok po kroku kształtują Twoją tożsamość i pozwalają odnaleźć drogę, która naprawdę do Ciebie pasuje.
3. Jak szukać sensu w życiu?
Odkrywanie sensu i kierunku życia to proces – nikt nie ma gotowej mapy. Możesz wspierać siebie na kilka sposobów:
- Próbowanie nowych doświadczeń – wychodź ze strefy komfortu, spróbuj rzeczy, które Cię ciekawią. Każdy nowy krok pozwala lepiej poznać siebie i to, co naprawdę lubisz.
- Refleksja nad wartościami – regularnie zatrzymuj się i pytaj siebie: „Czy to, co robię, jest zgodne ze mną?” To pomaga podejmować decyzje, które naprawdę należą do Ciebie, a nie do oczekiwań innych.
- Akceptacja procesu – błędy, wątpliwości i chwile niepewności są naturalne. To właśnie one uczą, kształtują i rozwijają – nikt nie musi mieć wszystkiego poukładanego od razu.
- Rozmowa i wsparcie – dzielenie się uczuciami z kimś, komu ufasz, daje ulgę i nowe spojrzenie. Nie musisz przez wszystko przechodzić samodzielnie.
Jak wspierać młodych dorosłych w kryzysie?
Być może bliska Ci osoba przechodzi trudny okres i chcesz wiedzieć jak ją wesprzeć? Wspieranie młodego dorosłego, który czuje się zagubiony, bywa trudne – często sami nie wiemy, co powiedzieć, aby nie pogłębić jego lęku czy poczucia presji. Najważniejsze jest jednak towarzyszenie i akceptacja.
- Słuchaj uważnie – daj przestrzeń, aby druga osoba mogła się wygadać, bez oceniania i dawania od razu gotowych rad.
- Normalizuj emocje – przypominaj, że zagubienie, wątpliwości czy lęk wchodząc w dorosłość są naturalne i nie oznaczają słabości.
- Dodawaj odwagi do próbowania – zachęcaj do podejmowania małych kroków, które pozwolą lepiej poznać siebie i swoje możliwości.
- Pomóż w refleksji nad wartościami – zamiast podpowiadać rozwiązania, zadawaj pytania: „Co jest dla Ciebie ważne?”, „Co daje Ci poczucie sensu?”.
- Zaproponuj profesjonalne wsparcie – konsultacja z psychologiem może być bezpieczną przestrzenią do rozmowy, w której młody dorosły odkryje swoje zasoby i kierunki działania.
Potrzebujesz wsparcia?
Jeśli mierzysz się z opisywanymi lub podobnymi trudnościami, albo chcesz wesprzeć bliską osobę, ale nie wiesz, jak to zrobić – pamiętaj, że pomoc jest dostępna. Możesz porozmawiać o swoich trudnościach z bliskimi lub ze specjalistą – psychologiem.
Konsultacje psychologiczne to bezpieczna przestrzeń, w której porozmawiasz o swoich obawach, odkryjesz własne zasoby i znajdziesz drogę do większej równowagi.
→ Umów się na konsultację z psychologiem – mgr Emilia Jędryka
Podsumowanie – dorosłość jako podróż
Dorosłość to podróż, w której nie trzeba znać wszystkich odpowiedzi ani mieć idealnego życia. Każdy krok, nawet niepewny, przybliża Cię do życia zgodnego z Tobą. Każde doświadczenie – sukces, błąd, refleksja – uczy Cię czegoś o sobie i świecie.
Twoja droga jest wyjątkowa i wartościowa. Nie musisz jej porównywać z innymi. Dorosłość to szansa na odkrycie siebie, swoich wartości i życia, które naprawdę chcesz prowadzić.
Wiedz, że już czytając ten artykuł zrobiłeś_aś krok w stronę lepszego samopoczucia!
Więcej o Autorze:
Bibliografia:
Erikson, E. H. (1968). Identity: Youth and Crisis. New York: W. W. Norton & Company.
